Huisarchief Fraeylemaborg (1584-1976)

 

In de week van 14 april 2025 is het Huisarchief van de Fraeylemaborg door de Groninger Archieven online beschikbaar gesteld. Dit betekent dat archiefstukken ingezien kunnen worden op de studiezaal van de Groninger Archieven. Een uniek moment! Maar waarom? 

 

Dit particuliere archief is in de periode 1971-1972 overgebracht naar Groningen en door de laatste bewoners van de borg in bewaring gegeven. Het archief bleef echter gesloten. Deze situatie is blijven bestaan tot mei 2024, toen de familie toestemming gaf tot openbaarmaking. De inventaris - een beschrijving van de stukken en het aanbrengen van ordening en een nummering - was in de vele jaren daarvoor uitgevoerd door een aangewezen archivaris. In 2024 is deze beschrijving eindelijk zo goed als afgerond. Door omstandigheden was daadwerkelijke inzage pas vanaf half april 2025 mogelijk.  

 

Dit unieke huisarchief bestaat uit ca. 700 dozen met archiefstukken. De opsomming van de inventaris beslaat als PDF-bestand ruim 660 pagina's. Een ongelooflijke hoeveelheid archiefmateriaal. Een bijzonder goede basis voor veel (interdisciplinair) onderzoek.  

 

Personenonderzoek

De basis van de ordening van dit archief zijn de families die de borg hebben bewoond. Veel briefcorrespondentie heeft de eeuwen doorstaan en is bewaard gebleven. Dit leent zich voor onderzoek naar verschillende borgheren, borgvrouwen en verwanten. Denk bijvoorbeeld aan bewoners als  

 

• Evert Jan (Evert) Thomassen a Thuessink van der Hoop van Slochteren (1875-1925);

• Catharina Cornelia Th.a.Th.v.d.H.v.Slochteren-Star Numan (1879-1965);

• S.M.S. Thomassen a Thuessink van der Hoop (1839-1925);

• Hermanne Louise Christina de Sandra Veldtman (1789-1847);

• Abraham Johan (Johan) Th.a.Th.v.d.H. van Slochteren (1838-1882);

• Geertruide Ketelaar (1846-1925);

• Elisabeth Maria Magdalena Thomassen a Thuessink van der Hoop (1844-1933);

• Hendrik de Sandra Veldtman (1756-1816);

• Elisabeth Maria Magdalena van der Hoop (1807-1879).

 

Ook archieven van verwante families zijn niet zelden op de Fraeylemaborg beland. Denk bijvoorbeeld aan stukken over Groen van Prinsterer en met name zijn vrouw "Betsy".  

​

Landschapsgeschiedenis in de Woldstreekregio

Voor Landgoed Fraeylemaborg als centrum van landbezit in Slochteren en omgeving biedt dit archief inzicht in het beheer van landerijen, verpachting, beklemmingen, onderhoud aan en beheer van wegen, dijken, waterwerken, molens en boerderijen in de Woldstreek. Bijzondere aandacht is er voor het Slochterdiep.  

 

Godsdienst

De lange arm op godsdienstig terrein van de families die de heerlijkheid Slochteren bestierden biedt inzicht in de kerkelijke geschiedenis van Kolham, Slochteren, Schildwolde, Schaaphok, Stootshorn, Froombosch en in mindere mate de kerkgeschiedenis van Siddeburen, Zeerijp en de evangelisatie in Assen. Daarnaast was de inzet, steun en actieve houding in de protestantse zending belangrijk voor de 19e en 20e eeuwse borgfamilies.  

 

Bezittingen

Door vererving en huwelijken verkregen de verschillende borgfamilies bezittingen uit diverse windstreken in handen: naast Slochteren en omgeving op verschillende locaties in de provincies Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel, Gelderland, Ostfriesland en Den Haag. Documentatie over (het beheer, koop en verkoop van) deze locaties is in dit archief aanwezig.  

 

Regionale thema's

Het archief bevat materiaal gerelateerd aan onder meer de Woldjerspoorwegmaatschappij, het Groninger Museum, het Koninklijk Huis-archief, Provinciale Staten, de bestuurlijke geschiedenis van de gemeenten Sappemeer en Slochteren, de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in Groningen, en meer.  

 

Internationaal

Geïnteresseerden in de koloniale geschiedenis van Nederland (Nederlands-Indië en Suriname) kunnen eveneens hun hart ophalen in het archief. Daarnaast zijn internationale contacten in - met name - Engeland en Duitsland regelmatig voorkomend. Voor de 20e eeuw bestaat veel correspondentie over het behoud van erfgoed gerelateerd aan het Huis van Oranje-Nassau in Duitsland.  

 

Thematisch

Thematisch biedt het huisarchief een welkome aanvulling en/of verrijking van de geschiedenis van bijvoorbeeld het Reveil, protestantisme in Groningen, elitegeschiedenis, vrouwengeschiedenis, emancipatiegeschiedenis, geschiedenis van de filantropie, de ontwikkeling van heerlijkheidsrechten, sociale verhoudingen op landgoederen, de sociaaleconomische dynamiek van landgoederen, landgoederen in tijden van oorlog, tuinarchitectuur, parkgeschiedenis, natuurbeheer, ecologie, enz.  

 

Bovenstaande is niet uitputtend, maar geeft een indruk van de variëteit aan onderzoeksmogelijkheden.